Başkalada yaşäüşe 600 ata-ananıñ cıelışıp citäkçelekkä xat yazuı küplärne bitaraf kaldırmadı. Bu uñaydan yazılgan xatlar äle dä Intertat.ru redaksiyasenä kilä tora. Tanılgan kulturolog Cännät Sergey Markus fikerlären dä sezgä täkdim itäbez.
Kazanda yaşäüçe ata-analarnıñ Tatarstan mäktäplärendä tatar tele däreslären kimetüne sorap Rossiya Mägarif häm fän ministrlıgına xat yazuın belgäç, bik nık borçıldım. Tatarstannıñ xalık yazuçısı, Tatarstan Däülät Sovetı deputatı Tufan Miñnullin moña karata üz fikeren belderep, «üz xalkıñ östennän donos yazu — xalkıña xıyanät itü», dide. Kırıs, ämma gadel fiker. Ul ata-analarnı älege gamälne kılırga etärüçe säbäp turında da äytte: «Rossiya Däülät Duması aşa kabul itelgän varvarlarça zakon — 309nçı federal zakon Rossiyadä yaşäüçe törle millät xalıklarına karşı kabul itelgän växşilär zakonı».
Morza Korbangali Yunısov, üz çiratında, bezgä — rossiyalelärgä Kazaxstannı, beryulı kazax, rus häm ingliz tellären öyränüne algı sörüçe däülätne ürnäk il itep kürsätä. Ul üzeneñ çıgışın «Tatar tele kemgä kiräk?», dip isemläde. Bu sorauga kultorolog häm şagıyr bularak, cavap birergä röxsät itegez.
Berençedän, tatar tele böten tatar xalkına kiräk. Ata häm ana tele — millät totkası, ul tarixi xäterne şuşı buın aşa şuşı uk buınga tapşıru ısulı. Telne saklap, anı üz balalarına citkerü mömkinlegendä şiklänüçelärgä 20nçe gasırnıñ böek nemes fälsäfäçese Martin Xaydeggernıñ tel fälsäfäse turında äytkän süzlären ukırga kiñäş itäm. Anıñ: «Tel — yaşäeş yortı» digän bik tä tanılgan süzläre bilgele. Tel bulmasa, millätneñ yaşäeşe dä yuk. Ä tatarnıñ yukka çıguın kemnär teli?... Barı tik ksenofoblar gına.
Ikençedän, tatar tele böten dönyaga kiräk! Bu ber dä arttıru tügel, dörese şul. Eş şunda, här tel — keşeneñ baş mie aşa dönyanı çagıldıruçı unikal sistema. Telneñ barlık üzençälekläre, anıñ süzlek zapası, sinktaksisı, fonetikası — bolar barısı da tanıp-belü çaraları. Ingliz telendä bulmagan närsä suaxilida, farsıda bulmagan närsä törektä bar...bu isemlek iksez-çiksez. Berär telneñ yukka çıguı gnoseologiya öçen zur yugaltu bulaçak. Bu xäl keşelek sivilizasiyasenä tiskäre yogıntı yasayaçak. Näticä ber — keşe nikadär kübräk tel belsä, anıñ dönyaga karaşı da şulkadär näticäle häm icadi bulaçak. Şundıy baş mie bulgan keşelär genä üsä ala. Şulay itep, dönya telläre gailäsendä tatar teleneñ urını zur, tatar tele, hiçşiksez, kiräk, annan başka añnıñ yaşäeşe mägnäsez.
