Arçada Gabdulla Tukay saytı täkdim itelde

Intertat redaksiyase baş möxärrire, gabdullatukay.ru portalı citäkçese Älfiya Yunısova Arça rayonı Başkarma komitetı citäkçese urınbasarı Nadiya Miftaxetdinovaga Räxmät xatı tapşıra

ALDAGI1 of 10 KILÄSE

Tatarstannıñ Arça rayonında tatar şagıyre Gabdulla Tukaynıñ tormış häm icat yulına bagışlangan www.gabdullatukay.ru Internet–portalın täkdim itü kiçäse uzdı.

Rayon üzägendä urnaşkan Sängat mäktäbe bu könne bäyrämçä görläp tordı: mäktäp ukuçıları biredä G.Tukay äsärläre buença şigri–muzıkal kompozisiya kuydı. Işektän ük kunaklarnı Tukay äkiyatläre geroyları – Käcä belän Sarık, Su anası belän Şüräle karşı alsa, balalar tınlı orkestrı “Tukay marşı”n uynap, böten binanı yañgıratıp tordı. Foyeda balalar Tukay äsärlärenä yasagan illyustrasiyalär kürgäzmäse oeştırılgan ide.

Federal sudyaga karata cinayat eşe kuzgatıldı

Uzgan elnıñ 6 iyunendä Kazan uramnarınıñ bersendä ükeneçle yul hälakäte bula. Aviatözeleş rayonı sudı sudyası Eduard Soldatov üzeneñ maşinasında barganda, 23 yaşlek Marat Gaynetdinovnı bärderä. Kızganıçka, eget törle tän cäräxätlärennän şunda uk hälak bula. Medisina tikşerüe kürsätkänçä, ul könne Eduard Soldatov iserek xäldä rul artına utırgan.

Mäskäüdä Tukaynı iskä alalar

Tatar xalkınıñ böek şagıyre G.Tukaynıñ 125 ellıgın Mäskäüdä dä bilgeläp uzarga cıenalar. 26-27 aprel könnärendä älege yubiley datası uñaennan tatar poeziyase klassigı Gabdulla Tukay könnäre oeştırıla.

26 apreldä 16:00 sägattä Mäskäüdä Gabdulla Tukay häykälen açu tantanası bulaçak. Monumentnıñ avtorı — Rossiyaneñ atkazangan rässamı Salavat Çerbakov. Bu — Tatarstan xökümäte tarafınnan Rossiya başkalasına tapşırgan olı büläk. 

Häykäl açu tantanasında Rossiya, Tatarstan sängatkärläre tarafınnan konsert ta täkdim iteläçäk. Ä 27 apreldä G.Kariev isemendäge Yaş tamaşaçı tatar däülät teatrı G.Tukay äsärlärenä nigezlänep säxnäläşterelgän «Peçän bazarı» spektaklen täkdim itä, dip xäbär itälär intertat.ru gazetına.

“Inter@kaläm” şigır konkursına çakırabız!

Zamanında Tukay “I kaläm, bezgä här daim yardäm häm märxämät it!” dip möräcägat itkän. Bügen kalämne klaviatura alıştırgan  zamanda yaşävebezne iskä alıp,  şigri küñelle, icadi fiker yörtüçelärne  Tukay elına bagışlangan “Inter@kaläm” ("Internet@kaläm") bäygesenä çakırabız.

“Intertat.ru” Tatarstan respublikası elektron gazetı şigriyattä yaña isemnärne barlau, ukuçılarnı yaña şigırlär belän tanıştıru häm  seteratura tradision ädäbiyatnıñ yaña ber populyar yunäleşe buluın kürsätü maksatınnan üzençälekle interaktiv konkurs uzdıra. Interaktiv diyu ul, bäygedä katnaşuçılar häm başka ukuçılarıbız da saytta üzara aralaşa, fikerlären urtaklaşa, ber-bersen bäyali ala digän süz.

“Inter@kaläm” şigır konkursı dürt tema buença el axırına kadär dävam itäçäk. Temalar mondıy:

Kaysıgıznıñ şigır ukırga säläte bar?

18-22 aprel könnärendä Kazanda şigır ukuçılar konkursı bulaçak. G.Tukaynıñ 125 ellıgına bagışlangan konkursnı Tatarstannıñ teatrlar berlege, Tatarstan häm Rossiya yazuçılar berlege, Tatarstannıñ mädäniyat ministrlıgı, Tatarstannıñ fän häm mägarif ministrlıkları belän berlektä oeştıra.

Şigır sängatenä bagışlangan mondıy zur konkurs respublikada berençe tapkır oeştırıla. Oeştıru komitetına 200 gariza kabul itelgän. Konkursta 7dän alıp 20 yaşkäçä bulgannar katnaşa ala. Saylap alu turları 18-19 apreldä M.Sälimcanov isemendäge Akterlar yortında uzaçak, dip xäbär itälär Intertat.ru gazetasına.

Yaş talantlarnıñ ostalıkların abruylı jyuri bilgeli. Alar arasında teatr ähelläre, şagıyrlär häm ukıtuçılar da bar.

Konkurska yomgak 23 aprel könne gala-konsertta yasalaçak. Bu könne M.Sälimcanov isemendäge Akterlar yortında konkurs ciñüçeläre belän berrättän tatarnıñ ataklı drama akterları da säxnä totaçak. Bäyräm konsertınıñ rejisserı Färit Bikçäntäev, dip xäbär itälär Akterlar yortınnan.

Bäyge näticäläre: iñ matur tatar kızları — Ästerxanda

31 martta Ästerxan şähärendä kötep alıngan yaz häm maturlık bäyräme — «Tatar kızı-2011» açık milli bäyge uzdı. Bu yulı çaranı oeştıruçılar bäygegä üzgäreşlär kertte, anı yañaça oeştırdı. Kiç bue kunaklar bäygedä katnaşuçılarnıñ çıgışı belän xozurlanıp utırdı. Bäyrämgä Kazannan maxsus kunak ta çakırılgan ide. Moñlı tavışlı Yasmin (Svetlana Mineeva) cırları härkemneñ küñelenä ütep kerde. 

Bäyrämgä bäygedä katnaşkan tugız tatar kızınıñ yakınnarı gına tügel, milli çaralarnı yaratuçılar da kilde. Iñ berençe bulıp kızlar kiçke külmäklärdän çıktı. Alıp baruçılar jyuri ägzaların kızlar belän tanıştırıp çıktı. Kiläse bäygedä kızlarnıñ aş-suga ostalıkların tikşerdelär. Güzäl zatlar telne yotarlık milli rizıklar äzerläde. Annan soñ kızlar tatar tele, tatar xalkı tarixı turındagı belemnären kürsätte.

Nihayat, bäyge axırına yakınlaştı häm ciñüçeneñ iseme iglan iteler vakıt citte. Monısında inde tatar sıluları tatar xalkınıñ milli kiemnärennän çıktı. «Duslık» cämgıyate räise Änvär Almaev bäyge näticälären iglan itte. Şulay itep, «Irkä kız» nominasiyasendä Faina Cabbarova, «Räsem kızı» nominasiyasendä Olesya Krikun, «Altın kızı» nominasiyasendä Liriya Baltanyazova, «Talantlı kız» nominasiyasendä Diana Akmaeva, «Yalkın kızı» nominasiyasendä Ilvira Möxämmätgäräeva, «Çibär kız» nominasiyasendä Elvira Kaneeva ciñde.

Öçençe urınnı «Äkiyat kızı» nominasiyasendä ciñüçe Dilärä Kalendirova yauladı. Ul Çuaşiyadä uzaçak Bötenrossiya Saban tuenda çıgış yasayaçak. Ikençe urınnı «Xıyal kızı» nominasiyasendä ciñüçe Aliya Idrisova yauladı. Ul isä Ekaterinburgta uzaçak Bötenrossiya Saban tuena baraçak. «Tatar kızı-2011» isemenä Elvira Sadıkova laek buldı. Elvira Kazanda uzaçak Tatar yaşläre könnärenä kiläçäk. Barlık katnaşuçılarga da istälekle büläklär tapşırıldı.

Jyuri ägzaları sostavında Xotineskiy O.N, Batırov R.R., Esinbaeva N.I., Ismägıylev I., Askarov R.M., cırçı Yasmin häm «Duslık» cämgıyate räise Änvär Almaev bar ide. Berdiev F.Yu., deputat Kutepov R.X. çaranıñ däräcäle kunakları buldı. Bäygeneñ oeştıru komitetı xezmättäşlek itüçelärgä häm iganäçelärgä zur räxmätlären citkerä. Menä alar: «Duslık» räise Änvär Almaev, Ästerxan ölkäse deputatı, «Idel» tatar gazetası baş möxärrire Näfisä Xämidullina, «Bäyräm» üzäge citäkçese Dinara Mäcitova, «Vektor Finans» citäkçese Yanborisov R.R., «Glonaz» programmasın gamälgä aşıruçı üzäk başlıgı Konev A.R., «Pilot» kompaniyalär törkeme citäkçese Batırov R.R., şähär duması deputatı, muzıkant häm tavış rejisserı Isxakov Ş.Ş.

Irtägä Tatarstannıñ yaña möftie bilgele bulaçak

13 apreldä respubika möselmannarı bişençe tapkır korıltay uzdıra. Bu yulı çirattan tış ütkärelä torgan cıen möfti saylau maksatınnan cıela häm ul Kamal teatrında uzaçak. Şulay uk anda yaña möftineñ berençe urınbasarı, Tatarstannıñ baş kazıe kem bulaçagı açıklanaçak. Tatarstan möselmannarına kagılışlı mäsälälärgä dä igtibar bulır dip kötelä.

Korıltayda Tatarstan Prezidentı Röstäm Miñnexanov, Premer-ministr Ildar Xalikov häm başka küp sandagı räsmi zatlar, 500 dän artık din eşleklese häm 150 läp kunak, mäglümat çaraları väkilläre katnaşuı kötelä.

Tukay kolaçlagan dönya şagıyr muzeenda…

Bälki, bügenge köndä internet karşında utırganda Törkiya, Taşkent, Alma-ata kebek kalalar, törki xalıklar yaşi torgan töbäklär  bik yakın da gına kebek toeladır, alarda yaşäüçelär belän elemtägä kerü minutlar eçendä başkarıla bit. Ä Tukay zamanında, texnologiya tügel, barı böek şagıyrlär fikerläre genä meñärlägän çakrımnarnı yuk itä algan. Häm xäzerge buınga inde alar ara gına tügel, vakıt eraklıgın da ciñgän dip östärgä kiräkter.  Älbättä, eraklıknı, vakıtnı ciñgän Tukay süze moñar iñ açık ürnäk. Şagıyr icatı, ue kolaçlagan törki dönyanı Kazandagı Gabdulla Tukaynıñ ädäbi muzeenda uzdırılgan “Tukay häm törki dönya” dip atalgan ädäbi-muzıkal kiçä küzallarga bulıştı.

Belgänebezçä, 2011 el törki telle däülätlärdä Tukay elı dip iglan itelde. Çaranı açıp cibärgändä  muzey direktorı, şagıyr Rämis Aymät iñ berençe çiratta şul xakta iskä aldı. Annarı ul böek şagıyrneñ törki xalıklarga yogıntısı, üz zamanında törle xalıklar tarafınnan danlanuı turında söylärgä dip süzne kunaklarga- tanılgan galimnärgä birde. Bäyrämgä kilüçe mögallimnär dä, ukuçılar da Rezedä apa Ganieva, Xatıyp abıy Miñnegulovnı kızıksınıp tıñladı. Şulay uk çarada katnaşkan şagıyrä Näcibä Safinanıñ yalkınlı çıgışı, tärcemäçe Fatıyx Kutlunıñ fälsäfi çıgışı kiçäne canlandırıp cibärde. Fatıyx Kutlu: “Gabdulla Tukay -Xodaynıñ tatar xalkına birgän zur büläge”, -dide häm şagıyrneñ gosmanlı törki telendä yazılgan şigırlären ukıdı.

Böek şagıyrgä bagışlangan mondıy ädäbi - muzıkal çaralar muzeyda aldagı könnärdä dä kötelä.

Unbişe muzeyda “Yadkärlärdä Tukay ruxı” dip atalgan töp nösxä köne ütkärelä. TR Milli muzee, Milli arxiv häm G.Ibrahimov isemendäge tarix, ädäbiyat häm sängat institutınnan alıngan şagıyrneñ şäxsi äyberläre, xatları, fotoları kürsätelä. Şulay uk bu könne şagıyr Mädärris Äglamovnıñ “Tukay xatları” poeması buença ädäbi-muzıkal kiçä bulaçak.

Şunı da äytäse kilä, 15 aprel, gomumän, Tukaynı iskä alu köne bularak ütä. Irtänge unda şagıyr kaberenä çäçäklär salalar, ruxına bagışlap doga ukıylar.

20 apreldä muzeyda “Tukay dönyasına sajahat” dip atalgan fransuz telendä ekskursiya ütkärüçelär konkursına yomgak yasalaçak. Älege çara fransuz tele häm mädäniyate üzäge belän berlektä ütkärelä.

21 aprel - “Ilebezdä, telebezdä, küñelebezdä Tukay mäñgelek”. Sängatle ukuçılarnıñ G. Tukayga bagışlangan şähär bäygese finalı. Kazan şähäre mägarif idaräse belän berlektä uzdırıla. Sägat 14.00 dä başlana.

22 apreldä “Tukay häm Iske tatar bistäse” dip atalgan Tukay ukuları sägat 11.00 dä başlana.

26 aprel – “Oçtı dönya çitlegennän...”. Kazan teatr uçiliçesı studentları I. Yuzeevnıñ G. Tukayga bagışlangan pesası buença kuelgan spektakl premerasın täkdim itä. Sägat 11.00 dä başlana.

Koränne ukuçı häm ukıtuçı – iñ xäerle keşe

Aktanış rayonınıñ Änäk avılında ölkännär yazın “Älifba” bäyrämenä cıela. Dini belem tuplauga näticä yasau bulıp torgan bu çaranı bıel änäklelär dürtençe el zurlap ütkärdelär. Änäk mäçetendä barısı 65 ukuçı belem ala. Garäp xäreflären bu uku elında  26 keşe üzläştergän. Dürt elda barlıgı 126 keşegä Koräni-Kärim kitapları büläk itep birelgän. Izge kitapnı kullarına algan şäkertlär anı tärcemäsez ukırga öyränälär, dip xäbär itä “Aktanış tañnarı” gazetası.

Mäçetneñ imamı Insaf xäzrät ukularnı 4 törkemdä alıp bara. Irtänge sägat unga kadär - berençe, annarı 12 gä çaklı - ikençe, öylä namazınnan soñ öçençe törkem ukıy. Ä eşkä yörüçelär öçen mäçettä uku vakıtı kiçke altıdan soñ. Şunı da äytergä kiräk, Insaf xäzrät Änäkkä yakın urnaşkan Tüke, Zäbäer avılları mäçetlärenä dä dini belem birergä yöri.

“Älifba” bäyrämendä katnaşkan rayon möxtäsibe – Cämig mäçete imam-xatibı Ruslan xäzrät Mortazin: “Koränne ukıgan häm ukıtkan keşe – iñ xäerle keşe”, – dide häm yaktaşların dini belem üzläşterüläre belän kotladı.

Insaf xäzrät tuktausız belem tuplarga çakırıp: “Izge kitap “Koräni-Kärim”neñ berençe ayatendä Allahı Tägalä bezgä ukırga kuşa. Ukıgız, dimi, ukı, di. Berlek sanda däşä. Keşe gomer bue gıylem alsa da, gıylem savıtın tutıra almıy. Bişektän läxetkäçä ukıganda da gıylem savıtında urın kala. Kulıbızga Korän alırga vakıt citte. Korännän olug nigmät yuk,” – digän süzlären citkerde.

Respublikanıñ berençe Prezidentı tuıp-üskän Änäk avılı xalkınıñ islam dinenä tartıluında cirlektäge mäçettä dini eşçänlek daimi alıp barılunıñ yogıntısı zur.

Mäçetne tözetüdä katnaşkan, matdi yagın kaygırtıp toruçı Albert Mostafinga, bäyrämnärne uzdıruda bulışıp toruçı “Änäk” agrofirması citäkçelegenä xalık bik räxmätle.