Federal sabantuynıñ räsmi äläme kabul itelde

2011 nçe elgı Ekaterinburg şähärendä uzaçak federal sabantuynıñ räsmi äläme kabul itelde. Ul milli tatar sölgesen xäterlätä. Kiñlege häm ozınlıgı 2:3 ülçämendä bulgan bu äläm ak töstä, ä ike çite kızıl töstäge tatar milli bizäge belän eşlängän.

Törki-islam şähärläre: Kaşgardan Andaluziyagä kadär

Aprel axırı — may başında Gosman törekläreneñ borıngı başkalası Bursa şähärendä törki-möselman şähärläreneñ tarixı häm mädäniyatına bagışlangan Xalıkara fänni konferensiya uzdı. Forumda tanılgan tarixçı-arxeolog, Könçıgışnı öyränü belgeçe, Rossiya tabigat fännäre akademiyaseneñ Idel-Ural üzäge «Arxeologiya häm Antropologiya» bülege citäkçese, Tatar däülät gumanitar pedagogika universitetı professorı Albert Borhanov ta katnaştı. Albert äfände Törkiyagä kılgan säyaxäte turındagı xis-kiçereşlären Intertat belän urtaklaştı. TüRKSOY Xalıkara oeşması, Bursa şähäreneñ ölkä häm şähär xakimiyate, Törki dönyanıñ yazuçılar häm sängat eşlekleläre berlege, Törkiyaneñ Injenerlar häm arxitektorlar berlege çakıruı buença, TR premer-ministrı Ildar Xalikov häm TR mädäniyat ministrı Ayrat Sibagatullin kuşuı buença, min 27 apreldän 2 mayga kadär Törkiya Respublikasında buldım. Anda min Tatarstan väkile bularak, Gosman däüläteneñ berençe başkalası Bursa şähärendä uzgan «Törki-islam şähärläreneñ tarixı häm mädäniyatı: Kaşgardan Andaluziyagä kadär» dip isemlängän Xalıkara fänni simpoziumda katnaştım.

Tatar avılı Başküldä Berdämlek köne

30 nçı aprel könne Kazaxstannıñ Könçıgış Kazaxstan ölkäse Bişkaragay rayonı Başkül avıl okrugında Kazaxstan xalıkları berdämlege köne uñaennan zur bäyräm uzdırıldı. Semipalatinskidan 120 çakrım eraklıkta urnaşkan bu avılga törle kürşe rayonnar, şähärlärdän kunaklar çakırıldı. Şulay uk kemneñ kiläse kilä, barçasın da yaktı yöz belän karşı aldılar. Başkül avılı xalkı bik tä kunakçıl xalık. Zur bäyrämnär oeştıru da alarga ber dä yat tügel. 2007 nçe elda bu avıl üzeneñ oeşuına 170 el tuluga bagışlangan zur bäyräm uzdırgan ide inde. Ul xalıkara Sabantuy itep bäyräm itelde. Anda katnaşkan keşelärneñ bik küpläre yaxşı xäterlider äle bu bäyrämne.

Törkilärgä "Gaskäri ruxı"n kürsätäçäklär

Kazan tamaşaçıların üzençälekle äsär kürü bäxete kötä. Tatarstan başkalası säxnäsenä täüge tapkır Yapon artistları ayak basaçak. Alar urtak alman-yapon biyu proektı - "Gaskäri ruxı" tamaşasın kürsätäçäklär. Spektakl Törki xalıklarnıñ X xalıkara “Näürüz” teatr festivale kısalarında täkdim iteläçäk.

Gata Kamskiy ottıraçak?

Bu könnärdä Kazan şaxmat üzägenä äylänäçäk. Kiçä başkalabızda Şaxmat akademiyasenä nigez salınsa, bügen dönya çempionı buluga dägvaçılar turnirı başlana.

4 may könne başkalabızda küptän kötelgän vakıyg...

Azat+Alsu: «Cırlamıyça yaşi almıybız»

Bügenge äñgämäneñ geroyların ike möhim närsä berläşterä. Berençedän, mäxäbbät: bügenge köndä alar bäxetle gailä bulıp yaşi, mäxäbbät cimeşläre Ayaznı tärbiyali. Ikençedän, cır, näk menä cır alarnı tanıştırgan häm kavıştırgan.

Azat Fazlıev Ätnä rayonı Küşär avılında, Alsu Däülätgäräeva - Baltaç rayonı Kunır avılında dönyaga kilgän. Ikese dä Tatar däülät gumanitar pedagogika universitetınıñ muzıka fakultetın tämamlagan. Azat bezgä «Yoldızlık», «Sandugaç kerde küñelgä» festivalläre, «Vatan» xalıkara bäygese, R.Vahapov isemendäge festival, «Tatar moñı» bäygese laureatı bularak bilgele bulsa, Alsu «Saf xislär» törkeme aşa tanış. Äytergä kiräk, älege törkem 2003 elda Alsu tarafınnan oeştırılgan bulgan. Elek anda öç kız cırlasa, xäzer Alsu belän Gölnaz ikäüläşep cırlap yöri.

Kazanda «Yoldızlık-2011» festivaleneñ finalı uzdı

29 apreldä Kazannıñ «Piramida» mädäni-küñel açu kompleksında «Yoldızlık-2011» XI açık respublika televizion yaşlär estrada sängate festivaleneñ finalı uzdı. Bıel festivaldä respublika buença 80 meñläp bala katnaştı. Yomgaklau konsertında isä 800dän artık katnaşuçı çıgış yasadı. Bıel Gran-prinı "U-13" häm "Doroga iz goroda" biyu törkemnäre yauladı.  

Foto

Islamda räximsezlek yuk

Amerika Prezidentı Barak Obama räsmi räveştä beldergänçä, terrorçı Usama ben Laden amerika xärbiläre tarafınnan yukka çıgarıldı. Älege vakıyga uñaennan Tatarstan möftie Ildus xäzrät Fäiz üz fikeren belderde.

Xastaxanälärgä yaña cihazlar satıp alaçaklar

Tatarstannıñ Sälamätlek saklau ministrlıgında 2011-2012 ellarda respublikanıñ sälamätlek saklau uçrejdenieların üzgärtep koru programması kısalarında yaña medisina cihazları satıp alu mäsälälärenä bagışlangan kiñäşmä uzdı.

Kägazgä töşkän xislär...

Aprel. Frankfurt yazgı çäçäklärneñ xuş isennän räxätlänep utıra. Mondıy tatlı is başlarnı äyländerä, küñellärne eretep cibärä. Ä yazgı koyaş isä,  cäyge koyaştan ürnäk alırga tırışkanday, kızdırıpmı-kızdıra. Bolıtlarga da, «yavam-yavam» dip torgan yañgırga da rät yuk monda. Şähärgä koyaş xuca. Räxät...küñellärne  bäyräm xise biläp ala.

...Äye, bügen bäyräm. G.Tukaynıñ tuuına 125 el buluga bagışlangan  kiçägä cıenam. Üzem cıenam, ä küñeldä meñ törle sorau. «Küptän inde üz tugan illäre, cirlärennän aerılgan yaktaşlarıma G.Tukaynıñicatı belän tanışu kızıklı bulırmı?», «Alar böek şagıyrebezneñ tatar milläteneñ yaktı kiläçäge öçen kuygan tırışlıgın döres itep bäyali alırlarmı?», «Yaktaşlarım öçen millätebez kiläçäge ni däräcädä möhim; çit cirdä, çit ildä yaşäü telebezne, milli añıbıznı yugaltuga kitermäsme?» kebek soraular äylänä minem başta.

Gata Kamskiy Kazanda!

3 mayda Kazanda şaxmat buença dönyaküläm ähämiyatkän iya turnir start ala. “Korston” kompleksında gamäldäge dönya çempionı Vişvanatan Anand belän şaxmat tacı öçen uynauga dägva kıluçılar bäygese uza. 

“Rubin” tübän tägäri

“Rubin” tagın ciñä almadı. Rossiya çempionatında inde cidençe tur tämamlandı, ä beznekelär turnir tablisasında haman aska tägäri.

Il berençelegeneñ çirattagı tur uenın “Rubin” Samarada cirle“Krılya Sovetov” komandasına karşı uzdırdı. Ike kürşe şähär komandaları arasındagı matçlar härçak kierenke töstä ütä. Oçraşular tarixında futbol kırında uençılarnıñ sugışıp kitkäne dä bulgaladı, Samaraga bargaç, bezneñ canatarlarnı kıynap kaytarular da oçraştırgalap tora, xätta berzaman jurnalistlar utırgan avtobus täräzälären dä vatıp-cimerep cibärdelär. Samaradan canatarlar kilgändä, bezneñ milisionerlar da köçäytelgän rejimda eşli. Bıelgı berençe matç ta iskärmä bulmadı.

Erak aralarnı radio yakınayta

Tatarstan radiosında tüläüsez kotlaular, sälamnär säxifäse  çit töbäklärdä yaşäüçe millättäşlärebezne küz aldında totıp açıldı. 

Tatarstannan çittä gomer itüçe kardäşlärebez öçen maxsus äzerlänüçe "Tatarstan dulkınında" tapşıruında sugış, tıl, xezmät veterannarı, xalkıbıznıñ  kürenekle şäxesläre,  xezmät aldıngıları,  yanäşä-tiräbezdä yaşäüçe  yaktı  küñelle, gıybrätle yazmışlı ul-kızları belän äñgämälär korıla . Tatar xalık köyläre, kompozitorlarıbıznıñ iñ populyar äsärläre yañgırıy.  Xäzer bu tapşıru kısalarında, erak çakrımnarnı yakınaytıp,  Tatarstannan çittä yaşäüçe kardäşlärebezgä muzıkal kotlaular yullarga mömkin. “Jırım  belän sälam  yullıym” dip isemlängän yaña säxifä aşa çittä yaşäüçelär üzläre dä kotlaular, sälamnär tapşıra ala.

«KamAZ» citeşterü külämen arttıra

Dönyada, şul isäptän Rossiyadä, avtomobil bazarı ayakka basıp kilä. Moña bäyle «KamAZ» açık aksionerlık cämgıyate 2011 elga bulgan plannarnı üzgärtergä mäcbür. Elnı 31 meñ maşina belän yababız dip uylasalar da, bıel Tatarstan şirkäte konveyerınnan 40 meñ maşina töşärgä tieş.

Tatarstan delegasiyase Başkortstanga bardı

Tatarstan Respublikasınıñ Mägarif häm fän ministrlıgı delegasiyase Başkortstan Respublikasına eşlekle säfär kıldı. Ufa kalasında Tatarstan kunakları tatar tele häm ädäbiyatı ukıtuçılarınıñ fänni-gamäli konferensiyasendä katnaştı, balalarnı başkort telenä  öyrätüçe mäktäpkäçä belem birü uçrejdenieları eşçänlege häm täcribäse belän tanıştı, dip xäbär itä Intertat redaksiyasenä ministrlık.

Telebezne yaratıyk...

26 nçı aprel...Min äkren genä Bauman uramı buylap atlıym. Ber yagımda yaş kenä eget G. Tukaynıñ «Tugan avılım» ın cırlıy, ikençe yagımda ber kız «Kızıklı şäkert» şigıren söyli. Çittäräk rus yaşläre mäş kilep, tatar telen vata-cimerä «min sine yaratam», «äydä kinoga barabız», «sin miña oşıysıñ», kebek süzlär kabatlıy. Ä yannarında «Min tatarça söyläşäm» dip yazılgan emblemalı kepka, futbolka kigän yaşlär böterelä. Xalıkka tüştamga, nakleyka, ä tatarça belmäüçelärgä rusça-tatarça süzleklär tarata alar.

Kazanda Fatıx Karim turında kino kürsätälär

«Fatıx Kärim. Sugışçı şagıyr» häm «Fatıx Kärim. Kızı istälekläre» («Fatıx Karim. Voin poet» i «Fatıx Karim. Rasskaz doçeri») digän dokumental filmnarnıñ bäyräm premerası 3 may könne «Mir» kinotearında uzaçak, dip xäbär itälär Intertat.ru gazetına.

Kinokartinalarnı Kazan tamaşaçısına filmnıñ ideya avtorı,Tatarstannıñ xalık şagıyre Renat Xaris, şagıyrneñ kızı Läylä Kärimova, «Azatlık» radiosınıñ Kazandagı studiya direktorı Rimzil Väliev häm kinokartinanıñ rejisserı Rämis Näcmiev täkdim itä.

Filmda süz şagıyr, anıñ meñlägän yöräklärne äsir itkän, tugan ilgä, kızlarına bulgan tirän mäxäbbäten çagıldırgan äsärläre xakında baraçak. Läylä Kärimovanıñ istälekläre dä tamaşaçını bitaraf kalmas, di çaranı oeştıruçılar.

Lena Biçarina Tatarstannıñ xalık artistı digän isemgä laek buldı

Şuşı könnärdä tanılgan cırçı Lena Biçarinaga Tatarstan Respublikasınıñ xalık artistı digän maktaulı isem birelde. Älege uñaydan «Ak bars» yaşlär üzägendä cırçınıñ  yubiley konsertı bulıp uzdı. Lena xanımnıñ 60 yaşlege uñaennan oeştırılgan bäyrämgä respublikabıznıñ, Kazannıñ keräşen oeşmaları, icattaş dusları, şulay uk mişär dusları: ataklı bayançı Ramil Kuramşin, cırçı Rafael Ilyasov, Aniya Tuişeva, Tais Xösäenovlar da kilgän ide.

Röstäm Şamsutov: Şämail “sıyfat”, “kıymät” digänne añlata

Imanlı yortnıñ kürsätkeçe närsä dip sorasalar, şämail dip özderep cavap birergä mömkin. Elek zamannarda ul här tatar-möselman yortında bulgan. Öygä kilep kergäç tä, yat küzlär iñ äüväl şämailgä töşärlek itep anı işek östenä elgännär. Yavız ruxlardan  saklıy, yortka iminlek iñderä  dip ışangannar.

Xäzerge zamannarda anı siräk yortta kürergä mömkin. Torgınlık ellarında, xätta din tıelgan zamanda da şämaillärne avıl cirlärendä yaşerten genä satıp yörüçelär bar ide. Ä inde tagı da elegräk çorlarda garäp yazuın belgän keşelär pıyalaga buyau häm kömeş kägaz (folga)  kullanıp “Ayatel körsi” häm Korännän bütän keçeräk sürälär yazıp elgännär.  Sängatneñ bu tarmagı bügenge köndä gıylmi nigezdä öyränelep dini uku yortlarında da kertelä başladı. Şul ölkädä eşläüçe galim, älege temanı yaktırtkan berniçä kitap avtorı häm talantlı rässamnarıbıznıñ berse Röstäm Şämsutov. Rossiya häm Tatarstan Rässamnar berlege ägzası, sängat fännäre kandidatı Röstäm äfände  belän şämail sängate xakında äñgämä korabız.

Cömädel äüväl aenıñ 24 nçe köne

Rässam Färit Yakupovka 60 yaş (1951)

Rässam Färit Yakupov turında yazganda, mögaen, süzne tanılgan rässamnıñ änise Ruşaniya apa häm ätise Xaris abıy Yakupovlardan başlau xaklırak bulır. Näk menä rässam tormışınıñ här yagın, icatınıñ serle häm gazaplı mizgellären Färit öçen alar aça bit!

Färit Yakupov bik küplärgä avıl tormışın, avıl abıy-apaların, avıl yaşlären surätläüçe bularak tanış. Äytik, “Kızıl tuy (Oçraşu)”, “Onıtılgan çişmä”, “Äxmät abıy häm anıñ avılı” h.b. kartinaları.

Anıñ icatınıñ tagın ber yagına küz salsak, şagıyrä S.Söläymanovanıñ “Kem uyatkan Läyläne”, yazuçı C.Därzamannıñ “Aybulat” isemle kitapların bizäüne, anıñ grafik eşlären äytep bulır ide.

Añardan: “Sezneñ öçen iñ kaderle kartinagız?” – dip sorasañ, ul: “Kartinalarnı aerıp bulmıy, anıñ härberse bala kebek yakın. Ä menä iñ zur eşläremneñ bersen atıy alam, ul “Berençe burazna” dip atala”,   dip cavap birä.