Kägazgä töşkän xislär...

Aprel. Frankfurt yazgı çäçäklärneñ xuş isennän räxätlänep utıra. Mondıy tatlı is başlarnı äyländerä, küñellärne eretep cibärä. Ä yazgı koyaş isä,  cäyge koyaştan ürnäk alırga tırışkanday, kızdırıpmı-kızdıra. Bolıtlarga da, «yavam-yavam» dip torgan yañgırga da rät yuk monda. Şähärgä koyaş xuca. Räxät...küñellärne  bäyräm xise biläp ala.

...Äye, bügen bäyräm. G.Tukaynıñ tuuına 125 el buluga bagışlangan  kiçägä cıenam. Üzem cıenam, ä küñeldä meñ törle sorau. «Küptän inde üz tugan illäre, cirlärennän aerılgan yaktaşlarıma G.Tukaynıñicatı belän tanışu kızıklı bulırmı?», «Alar böek şagıyrebezneñ tatar milläteneñ yaktı kiläçäge öçen kuygan tırışlıgın döres itep bäyali alırlarmı?», «Yaktaşlarım öçen millätebez kiläçäge ni däräcädä möhim; çit cirdä, çit ildä yaşäü telebezne, milli añıbıznı yugaltuga kitermäsme?» kebek soraular äylänä minem başta.

Gata Kamskiy Kazanda!

3 mayda Kazanda şaxmat buença dönyaküläm ähämiyatkän iya turnir start ala. “Korston” kompleksında gamäldäge dönya çempionı Vişvanatan Anand belän şaxmat tacı öçen uynauga dägva kıluçılar bäygese uza. 

“Rubin” tübän tägäri

“Rubin” tagın ciñä almadı. Rossiya çempionatında inde cidençe tur tämamlandı, ä beznekelär turnir tablisasında haman aska tägäri.

Il berençelegeneñ çirattagı tur uenın “Rubin” Samarada cirle“Krılya Sovetov” komandasına karşı uzdırdı. Ike kürşe şähär komandaları arasındagı matçlar härçak kierenke töstä ütä. Oçraşular tarixında futbol kırında uençılarnıñ sugışıp kitkäne dä bulgaladı, Samaraga bargaç, bezneñ canatarlarnı kıynap kaytarular da oçraştırgalap tora, xätta berzaman jurnalistlar utırgan avtobus täräzälären dä vatıp-cimerep cibärdelär. Samaradan canatarlar kilgändä, bezneñ milisionerlar da köçäytelgän rejimda eşli. Bıelgı berençe matç ta iskärmä bulmadı.

Erak aralarnı radio yakınayta

Tatarstan radiosında tüläüsez kotlaular, sälamnär säxifäse  çit töbäklärdä yaşäüçe millättäşlärebezne küz aldında totıp açıldı. 

Tatarstannan çittä gomer itüçe kardäşlärebez öçen maxsus äzerlänüçe "Tatarstan dulkınında" tapşıruında sugış, tıl, xezmät veterannarı, xalkıbıznıñ  kürenekle şäxesläre,  xezmät aldıngıları,  yanäşä-tiräbezdä yaşäüçe  yaktı  küñelle, gıybrätle yazmışlı ul-kızları belän äñgämälär korıla . Tatar xalık köyläre, kompozitorlarıbıznıñ iñ populyar äsärläre yañgırıy.  Xäzer bu tapşıru kısalarında, erak çakrımnarnı yakınaytıp,  Tatarstannan çittä yaşäüçe kardäşlärebezgä muzıkal kotlaular yullarga mömkin. “Jırım  belän sälam  yullıym” dip isemlängän yaña säxifä aşa çittä yaşäüçelär üzläre dä kotlaular, sälamnär tapşıra ala.

«KamAZ» citeşterü külämen arttıra

Dönyada, şul isäptän Rossiyadä, avtomobil bazarı ayakka basıp kilä. Moña bäyle «KamAZ» açık aksionerlık cämgıyate 2011 elga bulgan plannarnı üzgärtergä mäcbür. Elnı 31 meñ maşina belän yababız dip uylasalar da, bıel Tatarstan şirkäte konveyerınnan 40 meñ maşina töşärgä tieş.

Tatarstan delegasiyase Başkortstanga bardı

Tatarstan Respublikasınıñ Mägarif häm fän ministrlıgı delegasiyase Başkortstan Respublikasına eşlekle säfär kıldı. Ufa kalasında Tatarstan kunakları tatar tele häm ädäbiyatı ukıtuçılarınıñ fänni-gamäli konferensiyasendä katnaştı, balalarnı başkort telenä  öyrätüçe mäktäpkäçä belem birü uçrejdenieları eşçänlege häm täcribäse belän tanıştı, dip xäbär itä Intertat redaksiyasenä ministrlık.

Telebezne yaratıyk...

26 nçı aprel...Min äkren genä Bauman uramı buylap atlıym. Ber yagımda yaş kenä eget G. Tukaynıñ «Tugan avılım» ın cırlıy, ikençe yagımda ber kız «Kızıklı şäkert» şigıren söyli. Çittäräk rus yaşläre mäş kilep, tatar telen vata-cimerä «min sine yaratam», «äydä kinoga barabız», «sin miña oşıysıñ», kebek süzlär kabatlıy. Ä yannarında «Min tatarça söyläşäm» dip yazılgan emblemalı kepka, futbolka kigän yaşlär böterelä. Xalıkka tüştamga, nakleyka, ä tatarça belmäüçelärgä rusça-tatarça süzleklär tarata alar.

Kazanda Fatıx Karim turında kino kürsätälär

«Fatıx Kärim. Sugışçı şagıyr» häm «Fatıx Kärim. Kızı istälekläre» («Fatıx Karim. Voin poet» i «Fatıx Karim. Rasskaz doçeri») digän dokumental filmnarnıñ bäyräm premerası 3 may könne «Mir» kinotearında uzaçak, dip xäbär itälär Intertat.ru gazetına.

Kinokartinalarnı Kazan tamaşaçısına filmnıñ ideya avtorı,Tatarstannıñ xalık şagıyre Renat Xaris, şagıyrneñ kızı Läylä Kärimova, «Azatlık» radiosınıñ Kazandagı studiya direktorı Rimzil Väliev häm kinokartinanıñ rejisserı Rämis Näcmiev täkdim itä.

Filmda süz şagıyr, anıñ meñlägän yöräklärne äsir itkän, tugan ilgä, kızlarına bulgan tirän mäxäbbäten çagıldırgan äsärläre xakında baraçak. Läylä Kärimovanıñ istälekläre dä tamaşaçını bitaraf kalmas, di çaranı oeştıruçılar.

Lena Biçarina Tatarstannıñ xalık artistı digän isemgä laek buldı

Şuşı könnärdä tanılgan cırçı Lena Biçarinaga Tatarstan Respublikasınıñ xalık artistı digän maktaulı isem birelde. Älege uñaydan «Ak bars» yaşlär üzägendä cırçınıñ  yubiley konsertı bulıp uzdı. Lena xanımnıñ 60 yaşlege uñaennan oeştırılgan bäyrämgä respublikabıznıñ, Kazannıñ keräşen oeşmaları, icattaş dusları, şulay uk mişär dusları: ataklı bayançı Ramil Kuramşin, cırçı Rafael Ilyasov, Aniya Tuişeva, Tais Xösäenovlar da kilgän ide.

Röstäm Şamsutov: Şämail “sıyfat”, “kıymät” digänne añlata

Imanlı yortnıñ kürsätkeçe närsä dip sorasalar, şämail dip özderep cavap birergä mömkin. Elek zamannarda ul här tatar-möselman yortında bulgan. Öygä kilep kergäç tä, yat küzlär iñ äüväl şämailgä töşärlek itep anı işek östenä elgännär. Yavız ruxlardan  saklıy, yortka iminlek iñderä  dip ışangannar.

Xäzerge zamannarda anı siräk yortta kürergä mömkin. Torgınlık ellarında, xätta din tıelgan zamanda da şämaillärne avıl cirlärendä yaşerten genä satıp yörüçelär bar ide. Ä inde tagı da elegräk çorlarda garäp yazuın belgän keşelär pıyalaga buyau häm kömeş kägaz (folga)  kullanıp “Ayatel körsi” häm Korännän bütän keçeräk sürälär yazıp elgännär.  Sängatneñ bu tarmagı bügenge köndä gıylmi nigezdä öyränelep dini uku yortlarında da kertelä başladı. Şul ölkädä eşläüçe galim, älege temanı yaktırtkan berniçä kitap avtorı häm talantlı rässamnarıbıznıñ berse Röstäm Şämsutov. Rossiya häm Tatarstan Rässamnar berlege ägzası, sängat fännäre kandidatı Röstäm äfände  belän şämail sängate xakında äñgämä korabız.

Cömädel äüväl aenıñ 24 nçe köne

Rässam Färit Yakupovka 60 yaş (1951)

Rässam Färit Yakupov turında yazganda, mögaen, süzne tanılgan rässamnıñ änise Ruşaniya apa häm ätise Xaris abıy Yakupovlardan başlau xaklırak bulır. Näk menä rässam tormışınıñ här yagın, icatınıñ serle häm gazaplı mizgellären Färit öçen alar aça bit!

Färit Yakupov bik küplärgä avıl tormışın, avıl abıy-apaların, avıl yaşlären surätläüçe bularak tanış. Äytik, “Kızıl tuy (Oçraşu)”, “Onıtılgan çişmä”, “Äxmät abıy häm anıñ avılı” h.b. kartinaları.

Anıñ icatınıñ tagın ber yagına küz salsak, şagıyrä S.Söläymanovanıñ “Kem uyatkan Läyläne”, yazuçı C.Därzamannıñ “Aybulat” isemle kitapların bizäüne, anıñ grafik eşlären äytep bulır ide.

Añardan: “Sezneñ öçen iñ kaderle kartinagız?” – dip sorasañ, ul: “Kartinalarnı aerıp bulmıy, anıñ härberse bala kebek yakın. Ä menä iñ zur eşläremneñ bersen atıy alam, ul “Berençe burazna” dip atala”,   dip cavap birä.

“KAMAZ” gaeple?

Rossiya futbolında tagın ber skandal kalkı çıktı. Kızganıç, monısı Çallınıñ “KAMAZ” klubına kilep totaşa. Komandanıñ elekkege uençısı Aleksandr Kukanos Rossiya futbol soyuzınnan yardäm sorıy.

Mäskäüdä Gabdulla Tukayga häykäl kuydılar

26 apreldä Mäskäü şähäreneñ Yaña Kuznesk uramında tatar xalkınıñ mäşhür şagıyre Gabdulla Tukay häykäle açıldı. Älege istälekle vakıyganı Mäskäü tatarları kötep aldı häm ul şagıyrneñ tuuına 125 el tuluga bagışlangan çaralarnıñ iñ ähämiyatlese buldı diyargä mömkin. Monument Mäskäü xökümäte kararı buença Tatarstan Respublikası xökümäte tarafınnan Rossiya başkalasına büläk itelde. Monumentnıñ avtorı — Rossiyaneñ atkazangan rässamı Salavat Çerbakov.

Ästerxandagı Yaña Bolgar tatar avılı tarixı

Ästerxandagı Yaña Bolgar avılınıñ iseme VIII gasırda Urta Idel buenda barlıkka kilgän Bolgar däüläte istälegenä bagışlangan. Krepostnoy xokuk beterelgäç, Kazannıñ bolgar-tatarları, Penza, Tübän Novgorod, Sember mişärläre Idel buylap cir ömet itep yöri. Näk şul vakıtta korılık arkasında ikmäk uñmıy, şulay da kıen xäldän çıgu yulı tabıla: telägän keşe balık citeşterüçe yaisä batraklarga eşkä kerep tamagın tuydıra. Elgada balık küp bulganga, kızıl balık yaxşı kergängä, elganıñ bu urının bay çıganak dip atap yörtälär.

Şigır bäyrämendä bäxet kürende...

Şagıyrlär bäxetle bulamı? Bula ikän. Tıngısız canlı häm gomere bue yanıp-köep şigırlär icat itkän Lena Şagıyrcannıñ: “Min bik bäxetle keşe”, - digän süzläre Gabdulla Tukaynıñ 125 ellıgına bagışlangan Şigır bäyrämenä üze ber büläk bulıp yañgıradı.

M.Cälil isemendäge Tatar däülät opera häm balet akademiya teatrı yanındagı şagıyr häykäle yanında uzgan Şigır bäyrämendä süz birelgäç ul üzen, iñ berençe çiratta, Tukaynıñ 125 ellıgın kürä aluınnan bäxetle itep xis itüen äytte. Häm moñar inde, bilgele, bıel märtäbäle däülät premiyasenä laek bulu şatlıgı da östälgän. Beraz dulkınlanıp kitkän şagıyrä: “Büläkkä täkdim itülären sizmi dä kaldım. Zilä xanım citäklägän xatın-kızlar oeşması täkdim itkän. Mine zurlagan citäkçelärgä, icatımnı tikşerep yazgan galimnärgä, xuplauçılarıma, duslarıma räxmät”, - dide häm “Kazanda Tukay bäyräme” digän şigıren ukıdı. Älege çıgıştan soñ moña kadär dä küñelne irkäläp torgan yazgı koyaş, tagı da elmaebrak karıy başladı kebek.

26 aprel - Gabdulla Tukay tugan kön

26 aprel – böek tatar şagıyre Gabdulla Tukaynıñ tugan köne. Bıel şagıyrneñ tuuına 125 el tuldı. Kazan şähäreneñ üzägendä urnaşkan Tukay häykälenä bu könne çäçäklär saldılar. Älege tantanada Tatarstan Prezidentı Röstäm Miñnexanov, TR Däülät Sovetı räise Färit Möxämmätşin, Tatarstan Premer–ministrı urınbasarı Zilä Välieva, Kazan merı Ilsur Metşin, Tatarstan Respublikasınıñ däülät eşlekleläre, sängatkärlär, çit töbäklärdän Tukay yubilee çaralarına dip maxsus kilgän küp sanlı kunaklar katnaştı.

Gabdulla Tukay isemendäge Däülät büläge laureatları bilgele buldı

Tatarstan Respublikası Prezidentı Ukazı nigezendä 2011 elnıñ Gabdulla Tukay isemendäge Däülät büläge laureatları bilgele buldı. Bıel Tukay isemendäge Däülät büläk dürt keşegä tapşırıla.

Menä alar:

1) Şahimoratova Albina Änvär kızına – Könbatış Evropa häm rus kompozitorları operalarında vokal partiyalärne, tatar kompozitorları cırların häm romansların, tatar xalık cırların iñ yugarı professional däräcädä başkaruı öçen;

2) Şakircanova Lena Galimcan kızına (Lena Şagıyrcanga) – «Bocra vä Xöcrä: Şigırlär, poemalar», Tatarstan kitap näşriyatı, Kazan, 2002 el, häm «Sagınmalık: Istäleklär, bagışlamalar», Tatarstan kitap näşriyatı, Kazan, 2005 el, cıentıkları öçen;

3) Kildebäkov Röstäm Äxmät ulı häm Kildebäkova Mariya Semenovna sostavındagı rässamnar kollektivına – Tatarstan Respublikasınıñ cämägat binaları intererı häm ekstererı öçen bergäläp icat itelgän monumental häm dekorativ-gamäli sängat äsärläre häm polotnolar seriyase: «Idel», «Tatarstan» kunakxanä komplekslarında, G. Kamal isemendäge Tatar däülät akademiya teatrında häm başkalarda «mozaika» häm «sgrafitto» monumental äsärläre; «Säyyar Truppası» gobelennarı, «Su anası», «Sak-Sok», «Şüräle» xalık äkiyatläre motivları buença» triptixı; tatar xalkı mädäniyatenä häm tarixına bagışlangan «Kukmara itekläre», «Şagıyrälär», «Xacilar», «Kaytu», «Biyuçe därviş» häm başka kartinalar seriyase öçen;

4) Ibrahimov Ilfak Mirza ulına (Möxämmät Mirzaga) – «Kiek kaz yulında», Tatarstan kitap näşriyatı, Kazan, 2003 el, «Tere su», Tatarstan kitap näşriyatı, Kazan, 2007 el, kitapları häm «Adäm balası» kitabında basılıp çıkkan «Adäm balası», Mägarif, 2009 el, şigırlär siklı öçen.

Tatar canlı bulsak, eşlär alga barır...

Tatarstan Prezidentı Röstäm Miñnexanov Bötendönya tatar kongressı Gabdulla Tukayga bagışlap uzdırgan kiñäytelgän utırışta katnaştı. Ilbaşı belän oçraşuda 41 töbäktän, 14 çit ildän kilgän 130 dan artık millättäşebez katnaştı. Alar tatarlarnıñ urtak Vatanı Tatarstan citäkçelegenä üzläreneñ räxmätläre belän bergä gozerlären citkerdelär,  şulay uk millätne saklau yulında başkargan eş täcribäläre, fikerläre belän urtaklaştılar.

...I mökatdäs, moñlı sazım

26 apreldä Yaşüsmerlär Respublika kitapxanäsendä G.Tukaynıñ 125 ellıgına bagışlangan çara uzaçak, dip xäbär itälär Intertat.ru gazetına.

Vençur yardämendä niçek tanılırga?

Elektron poçta, Internetta ezlätü sistemaları, sosial çeltärlär kayçandır gap-gadi ideyadän tugan. Xäzer aldıngı fiker iyalären şakkattıru ciñel bulmasa da, ällä nindi zamança äyberlär uylap tabılıp tora.