Universiada investorı gadi xalık arasında!

“Bank Kazani” Tatarstan xalkına üzençälekle kertem täkdim itä. “Universiada” dip atala torgan kertem härkemgä 2013 elda uzaçak dönyaküläm vakıyganıñ investorı bulu mömkinlege aça. Annan kergän akça uennar korılmaları tözeleşenä totılaçak.

Bilgele ki, älege kertem öç elga karala. Minimal summa - 5 meñ sum. Ul oçrakta berençe elnı akçagız – 8 prosentka, ikençe elnı – 9, ä öçençe elnı 10 prosentka artaçak. “Universiada” öçen bank kenägäsenä 250 meñ sumnan artıgrak kertem yasalgan ikän, här elnı summa aldagı kürsätkeçlärdän yartı prosentka kübräk sanalıp bara. Äytik, bıel ellık stavka – 8,5 prosentnı, annan 9,5 prosentnı täşkil itäçäk.

“Universiada” öçen akça salıp, anı 2013 elnıñ iyunenä kadär akça kire alınmasa, bu klientka bank “Universiada investorı” digän gramota birergä vägdä itä. Kertem agımdagı elnıñ 1 iyunenä kadär açılgan häm şulay uk Universiada ütäse elga kadär saklangan ikän, isäp sçetı xucasına studentlar uennarınıñ berär çarasına bilet birelä.

Röstäm Miñnexanov: "Cäyge tözeleşkä äzerlänik"

2012 elda tözüçelärne kübräk Kazannıñ könbatış rayonnarında küräçäkbez. Kiläse elga yortlar salu planı buença yaña obektlarnıñ şaktıe Yudino, Severnıy, Zalesnıy bistälärendä safka basaçak. Moña kadär äle vakıt bulsa da, äzerlek eşlänergä totınırga vakıt.

Tatarstannıñ tözeleş, arxitektura häm torak-kommunal xucalıgı ministrı Irek Fäyzullin süzlärenä karaganda, 2012 elda torak tözeleşe küläme bıelgıdan kimräk bulmayaçak. Şuña Tatarstan rayonnarı başlıkları inde bügen ük yort salınası uçastokların bülep alu, injener çeltär ütkärü, alarga taba yullar tözüne kaygırtırga tieş.

Ä agımdagı elga kilgändä, respublikada bügen 546 meñ kvadrat metr torak safka bastırılgan. Bu – ellık plannıñ 23 prosentı, küläme buença 2010 elgı kürsätkeçlärdän 2 prosentka kübräk. Yaxşı näticälärne Älki, Apas, Balık Bistäse, Kaybıç, Piträç, Bua rayonnarı tözüçeläreneñ tırışlıgı birgän.

Sosial ipoteka programması bıel 22 prosentka ütälgän. Obektlar tözeleşeneñ 63 prosentı finanslangan. Bu eşlär, nigezdä, respublikabıznıñ 12 rayonında gına başkarılgan. Apas häm Aksubayda tämamlagan. Ä 19 munisipalitetta kıl da kımşatılmagan.

Tatarstan Prezidentı Röstäm Miñnexanov TR Ministrlar Kabinetında ütkärelä torgan tözeleşkä bagışlangan kiñäşmägä Mäskäüdän videoelemtä aşa çıgıp, cäy köne ciñ sızganıp yortlar salırga äzerlärnergä kuştı. Çönki iñ zur kürsätkeçlärgä näk menä ul sezonda ireşelä.

Karri kuşılgan kabak aşı

Kibetkä kerügä ük irem matur kabaklarnı kürep aldı da, balaçaktan isenä kerep kalgan äbiseneñ kabaklı-dögele-yözemle sumsalarnıñ tämen sagınıp söyli başladı. Min dä şundıy faydalı rizıknı bi az faydalanabız uylap kuydım. Näticädä kabak alındı.

Sumsa peşerü mäşäkatleräk eş dip, alarnı yal könenä kaldırıp tordım. Häm Yuliya Vısoskayanıñ gadi reseptına möräcägat itärgä buldım. Dimäk, karri kuşılgan kabak aşı peşeräm. Bik tämle bulıp çıktı bu aş. Sez dä, bezneñ yaratkan Intertat.ru ukuçıları, bu aşnı peşerep karagız, kabaknıñ bik tämle rizık ikänenä tagın ber kat inanırsız.

Aş öçen bezgä ni kräk bulaçak:

1 kg kabak

1 zur baş sugan

3 aş kaşıgı ak may

1 aş kaşıgı zäytün mae

1,5 l. yaşelçä bulonı yaki kaynar su

100 gr. kue söt

1 çäy kaşıgı karri

1 uç vak itep turalgan petruşka yafragı

diñgez tozı

1. Kabaknı äzerläp kuyabız: ere kisäklärgä turap, kabıgın çistartabız.

2. Zur kazannı kızdırıp, ak may häm zäytün maen salabız.

3. Ere turalgan sugannı kızgan maylar kuşımtasına salıp, ütä kürenmäle xälgä kiteräbez. Sugan peşergä genä tieş – kızdırmaska! Karri östärgä.

4. Kazanga kabaknı salıp berär minut bolgatıbrak torgannan soñ, kaynar su yaki yaşelçä bulonı salırga. Kabak peşkänçe utta totarga - 25-30 minut.

5. Äzer kabaknı blenderda izep, beraz bulon östärgä.

6. Kue söt salabız, beraz tozlıybız häm cılıtıp alabız.

Tabaklarga salgaç, petruşka sibäbez, östälgä sorı ipidän yasalgan tost kuyabız.

Aşıgız tämle bulsın!

Cömädel äüväl aenıñ 3 nçe köne

Kesä telefonınnan söyläşer öçen elemtä kiräkmi?!

Avstraliya galimnäre kesä telefonnarı öçen Serval digän yaña caylanma uylap tapkan. Ul käräzle elemtä bulmagan urınnarda da telefonnan söyläşü, Internetka kerü mömkinlege birä.

Serval elemtä vışkasınnan kilep citä almagan signallarlarga sizger häm alarnı şaktıy erak aralardan da totıp ala. Bu texnologiyane galimnär mesh networking dip atagan. Elemtä bulmagan urında berniçä telefon üzara Wi-Fi texnologiyase aşa totaşa.

Älege caylanma tabigat hälakätlärennän zıyan kürep, elemtä yugalgan töbäklärdä faydalı. «Serval»nı telefon yaxşı totkan oçrakta da kullanırga yarıy. Çönki ul signal kilüen köçäytä, ä betep kitsä - abonentka sizdermi genä elemtä belän täemin itä. Ozaklamıy anıñ satuga çıguı kötelä.

Akça kaydan kilä?

Iptäş kızımnıñ xällären belim dip, berkön aña kagılıp çıgarga uyladım. Aldan uk kileşkänçä, anıñ fatirına kildem. Mine karşı aldı da, tizräk bülmäsenä yögerde bu. Akvarium satıp alıp, balıklar ürçetä ikän. Bügen suın alıştırıp yatuı.
«Menä bit, fatirda et-mäçe asragançı balıklar cibärgänseñ. Alar çista da, tınıçlandıra dip äytälär», - dim min moña. «Anıñ tınıçlıgın kırın yatıp televizor karaudan da tabam min, balık fen-şuy buença bäxet kiterä. Şuña baer öçen, alarnı karap torırga mäcbürmen», - di iptäşem. Nikadär tırışsa da, ber kara häm sigez altın balıgı haman ülä ikän. Ä kesäñ kalın bulsın öçen, alarga akçanı kızganmıyça, balıklar sanın 9dan kimetmäskä kiräk di.

Akvariumnı da kaya gına kuymagan, ber kitapta yazılgan dip, könyak poçmakka, ikençe fen-şuy öyrätmäsendägeçä iñ türgä urnaştırgan, läkin bu çaralar faydasız. «Ällä balıklarımnı taşlıym da, simvollar belän genä eşlim mikän. Alar uençık kına, artık karıysı da yuk.

Sörtep, çistartıp kına torırga kiräk», - di bu. Äle abaylamıy toram ikän, läbasa. Zalda televizor östendä avızına akça kapkan at başı kadär baka sını, zur savıtlar, ällä nindi obrazlar bar. Fatirnıñ başka urınnarı da mondıy galämät belän şıplap tulgan. Kayberläre täräzä töbennän, ikençeläre kuxnyada çäynek yanınnan miña şıksız kıyafätläre belän karap, eçtän salkınlı-suıklı yögertä. Krovat astında da ällä nindi isemleläre yata di. Isemnären istä kaldıru gına tügel, başımnı krovat astına tıgıp kararga da cörät itmädem.

Iñ kızıgı bolarnıñ berse dä arzan tormıy. Fen-şuy turındagı kitapları da, şul stil taläp itkänçä, altın tös belän yögertelgän, yaltırap tora torgan tışlıkta. Küz kırı belän genä soñgı bitenä sugılgan bäyasen karagan idem, bäyaseñ dä cisemenä turı kilüen añladım.
Minäytäm, sin bayım dip, bu böten akçañnı şul çit il galämätlärenä salıp betergänsen, üzeñ korı ipi aşap utırasıñ, dip iptäş kızımnı kızganıp kuydım.

Yarıy äle çäy eçärgä täm-tomnan tış salat ta algan idem. Ä inde çäy eçep algaç, iptäşem ällä fen-şuyga, ällä xalık ışanularına tugrı kalıp, tabak-savıt yugan ciremnän: «Kunakta tabık-savıt yugan keşe bu kunaknıñ böten akçasın alıp kitä. Minem bolay da akçam yuk»,- dip mine başka bülmägä kudı.

Menä siña mä, bayım dip böten akçañnı çıgarıp sal da, aşamıyça, şul öç ayaklı bakalarga tabınıp utır inde. Ul gına tügel, dustımnıñ «monda utırma», «tegendä basma», «aña alay dip äytmä, ul bötenesen işetä, kargıy ul sine» digän süzläre dä kitapta gına ukıp belgän mäcüsi zamannarnı iskä töşerde.

Ford Tatarstanga kilä

6 aprel könne Tatarstan Prezidentı Röstäm Miñnexanov Mäskäüdä «Ford» häm «Sollers» kompaniyaläre top-menedjerları belän oçraştı. Oçraşu vakıtında «Alabuga» iktisadi zonasında Ford maşinaları eşläp çıgaru turında süz bardı.


Älege kompaniyaläreneñ urtak citeşterü mäydannarı Leningrad ölkäseneñ Vsevolojsk şähärendä, Çallıda häm Alabugada urnaşır dip kötelä. Konveyerlardan «Ford»nıñ ciñel häm yök maşinaları töşäçäk.

«Alabuga» zonasın tulısınça avtomobil häm aña komponentlar kompleksına ävereldermäkçe bulalar. Monıñ öçen törle illärdän investorlar cälep itelä. «Tarkya Glass Russ» kompaniyase, mäsälän, tizdän biredä avtomobil pıyalası häm közgeläre yasarga tieş. Respublikabızda Ford çıgaruga kilgändä, anıñ tögäl vakıtı kompaniya väkilläreneñ Tatarstanga kilüenä genä bilgele bulaçak.

«Ak bars» millät sagında

Bu könnärdä Kazaxstannıñ Şımkent şähärendä eşläp kilüçe «Ak bars» ictimagıy oeşmasınıñ çirattagı çarası uzdı. Anda kazax, üzbäk, rus, çeçen, garäp kebek törle millät väkilläre katnaştı. Biredä oeşma barlıkka kilgän könnän alıp (2009 elnıñ 5 dekabre), bügenge köngä kadär oeştırılgan şähär, respublika häm xalıkara külämendäge 37 çara turında söylädelär. «Ak bars» kiläçäkkä plannarı belän dä urtaklaştı.

Oeşmanıñ yaşlär bülege köräş, voleybol häm futbol buença sport yarışları, prezident saylaularına bagışlangan aksiya, şähärne cıeştıru ömäse oeştırdı. Yaşlär 47 töp agaç utırtıp, Duslık alleyasına nigez saldı. Kiläçäktä bu alleya küplärneñ yaratkan yal itü häm xätta TATAR AIR PARTY ütkärü urınına ävereler dip kötelä. Süz uñaennan, TATAR PARTY YaRATAM çarası uzgan atnanıñ gacäep vakıygası buldı. Biredä Şımkent, Kızıl Orda, Taşkent, Almata, Taraza tatar yaşläre räxätlänep küñel açtı, törle bäygelärdä katnaştı.


Bez — ak-barslılar TATAR AIR PARTY kiçälären ütkäräbez, tatar yaşlären berläşteräbez, voleybol, futbol, köräş buença yarışlar, festivallär, balalar yortlarında Saban tuyları, Ästerxan, Kazan häm Finlyandiyagä säyaxätlär oeştırabız. Bez härçak xezmättäşlek itärgä, täcribä belän urtaklaşırga äzer. Bezneñ maksat – dönyada sibelep yaşäüçe tatar xalkın berläşterü, telne, mädäniyatnı, goref-gadätlärne saklap kalu.

Cömädel äüväl aenıñ 2 nçe köne

Törkiyadä ukıysıñ kiläme?

Törkiyaneñ yugarı uku yortlarına ukırga kerü imtixanın Tatarstan başkalasında tapşırırga mömkin. Imtixanda tulı urta belemgä iya bulgan yaşlär (yaisä çıgarılış sıynıfında ukuçılar), ämma 25 yaştän dä ölkän bulmagannar katnaşa ala. Imtixan isä test räveşendä uzaçak.

Törek telen belmägän abiturientlar maxsus äzerlek büleklärendä 1 el dävamında törek telen öyränäçäk. Törkiyadä belem alaçak studentlar Törkiyaneñ däülät stipendiyase häm tulay torakta yaşäü urını belän täemin iteler dip kötelä. Törkiyagä barıp kaytu çıgımnarın isä studentlarnıñ üzlärenä kütärergä turı kiläçäk.

Imtixanda katnaşu garizaların 22 aprelgä kadär TR Mägarif häm fän ministrlıgına (45nçe kabinetka) tapşırırga kiräk. Anketanı isä 8 aprelgä kadär Törkiya Respublikasınıñ Kazandagı General konsullıgında tutıru sorala. Ul M.Gorkiy uramı, 23/27 yort adresı buença urnaşkan. Östämä mäglümatnı 299-53-10; 299-53-11 (General konsullık) yaki 292-64-86 Gäynetdinov I.G. (TR Mägarif häm fän ministrlıgı) aşa beleşergä mömkin.
www.intertat.ru

Bolgariyadä 7 kilolı bala tugan

Şuşı könnärdä genä Bolgariyadä 7 kilogrammnan artık bala tugan. Burgas şähärendä yaşäüçe xanım tapkın ir malaynıñ bue 55 santimetr, avırlıgı 7100 gramm, dip xäbär itä «ITAR-TASS» agentlıgı. Tabiplar fikerençä, yaş balanıñ mondıy avırlıgı anıñ äniseneñ kanında şikär däräcäse artık zur (bahadir bala tabuçı ana diabet belän integeä ikän) bulu belän bäyle. Miglen digän isem algan bala karınnan operasiya yardämendä alıngan.

Äytergä kiräk, Miglen — berdänber-ber andıy bahadir malay tügel. Mäsälän, Braziliyadä ber xatın-kız 7500 grammlı bala tapkan bulgan, ä Aleyskida ber xanım 7750 gramm avırlıktagı kız balanı dönyaga kitergän. Läkin bolar da äle iñ avır balalar tügel ikän. 1955 elda Italiyadä 10 kilogrammlı bala tugan bulgan.

Xalıkara medisina standartları buença yaña tugan balanıñ normadagı avırlıgı urtaça 2600-4500 gramm täşkil itä. Läkin soñgı arada karındagı balalarnıñ biologik üseşe tizlände, di tabiplar. Şuña da, inde tuganda uk balalar eş kına urtaça kürsätkeçlärdän avırırak bulalar. Xäer, sezneñ balagıznıñ avırlıgı tuganda ällä ni zur bulmasa da, aptıramagız. Xätta 3,3 kgdan kimräk bala da yaşäeşeneñ inde ikençe aenda uk üzeneñ yaştäşlären kuıp citä.
www.intertat.ru

Namaz ukırga öyränergä ber däres citä

Monıñ öçen barı tik Kazannıñ “Änilär” mäçetenä kilergä kiräk. Soñgı 3-4 elda mondıy tör däreslär yaşlär arasında zur populyarlık kazandı. Bu yulı namazga ukırga öyrätüçe aksiyalär “Änilär” mäçetendä uzdırılaçak.

Däreslär här atnada yakşämbe könnärendä, öylä namazınnan soñ uzdırıla. Däres programması islam turında mäglümat birüdän häm namaz uku tärtipläre belän tanıştırudan gıybarät, dip yaza islam.ru saytı..

2011 elnıñ yazı — açık töslär häm näfislek

2011 elnıñ modası artık küpne taläp itmi. Yaz häm cäy kışkı modanıñ töp yunäleşlären dävam itä. Bıel modada açık, yaktı töslär, gadäti bulmagan faktura häm bizäklär (mäsälän, perforasiya), törle aksessuarlar (mäsälän, bantlar), näfis obrazlar.

Küpçelek stilistlar häm moda ölkäsendäge belgeçlär fikerençä, 2011 elnıñ yaz-cäendäge kebek yaktı, küz yavın ala torgan, näfis sezonnıñ bulganı yuk ide äle. Bıelgı sezonnıñ töp östenlekle yunäleşe — törle töslelek häm yaktılık. Kiñ palitralı töslärdän härkem üzenä oxşaganın häm kileşkänen saylap alırga mömkin. Bu törle forma häm fakturaga da kagıla. Bıelgı modanıñ tagın ber üzençälege — romantizm, formalarnıñ yomşaklıgı häm salmaklıgı. Dimäk, liniyalärneñ geometrik açıklıgı häm tögällege belän xuşlaşırga vakıt citte.

2011 elnıñ yaz-cäy sezonındagı külmäklärgä moda kışkıdan ällä ni aerılmıy. Külämle, näfis, ozın külmäklär haman da igtibar üzägendä kala. Ayak kiemenä kilgändä, älege sezonnıñ töp üzençälege bulıp törle gadäti bulmagan bizäklär tora. Şuña da, xäzer kibetlärdä kaurıylı, yasalma kübäläk, çäçäkle, xätta mexlı modellär oçratıp bula. 2011 elnıñ yaz-cäy sezonında sez ber dä şiklänmiçä ekstravagant häm küz yavın ala torgan obraz saylıy alasız.

Rabigül axir aenıñ 30 nçı köne

Bäygedä 3 yaşleklär dä katnaştı

Yal könendä Kazannıñ “Märcäni” mäçete törle töbäklärdän, rayonnardan cıelgan balalar belän tuldı. Äle äniläre aldınnan yaña töşkän sabıylardan başlap, bälig bulır yaşkä citkän yaşüsmerlärgä kadär islam nigezläre turındagı belemnären sınarga cıelgannar. Alar 14 nçe tapkır ütkärelüçe “Söembikä señelläre häm eneläre” bäygesendä köne bue diyarlek dinebezgä kagılışlı soraularga cavap birdelär, räxätlänep aralaştılar. Bıel başka ellardan aermalı bularak, balalarga tatar din ähelläre, Gabdulla Tukay kebek böek şäxeslärebez turında da soraular äzerlängän ide. Malaylarnı, kızlarnı Ibrahim xäzrät Sabirov citäkçelegendäge jyuri bäyaläde. Bäygeneneñ töp oeştıruçısı "Möslimä" ictimagıy oeşması räise, "Mäslimä" gazetı möxärrire, xaciya Älmira apa Ädiatullina äytüenä karaganda, balalar zur äzerlek belän kilgännär. Kayber urınnarga ikeşär keşe laek buluı da şuña ber işarä. “Jyurida Islamnı yaxşı belgän Korän xafizlar. Balalarnıñ bu bäygedä katnaşuları üze ber batırlık. Alga taba da şuşılay berdäm bulıyk. Balalarnı denle itep tärbiyalärgä nasıyp bulsın”, - dide.

Bäygedä yaşkä karap 1,2,3 nçe urınnar birelüdän tış, maxsus nominasiyalär dä buldırılgan. Äytik, kızlar öçen alar dürtäü, malaylarga sigez ide. “Söembikä” büläge Samaradan kilgän 14 yaşlek Rüzilä Välievaga tapşırıldı. Malaylar arasında isä “Gabulla Tukay” digän nominasiyadä 12 yaşlek Kamil Äxmätov ciñde. Iñ bäläkäy 3-4 yaşlek katnaşuçılar da buş kalmadı - alar “Ziräk bala” isemnärenä laek buldılar.

Berençe urınnarnı aluçılar isä tübändägelär:
4-10 yaşleklär arasında - Udmurtiyadän Kamilä Gazizullina, Kazannan Äminä Şärifullina häm Baltaçtan Ayzat Färxetdinov:
11-14 yaşleklär arasında - Kazannan Söniya Soltanova, Bäräskädän Bulat Sadriev;
15-18 yaşleklär arasında - Kazannan Nailä Sabirova, Şäledän Rafil Zaripov.
www.intertat.ru
өөө

Gabdulla xäzrät: Kazanga barasın belgän balanıñ küzlärenä yaş tuldı...

Başkalabızga 300 dän artık çakrım eraklıktagı Samaradan 23 bala islam nigezläre turındagı belemnären sınarga dip kilde. Şularnıñ cidese “Söembikä señelläre häm eneläre” konkursında törle büläklärgä laek buldı. Samara ölkäse Kamışlı rayonı möxtäsibe Gabdulla xäzrät MÖXÄMMÄTKÄRIMOV üze cıep alıp kilgän balalar öçen bik kuansa da, bäyge xikmäte urın aluda gına tügel dip sanıy. Bez anıñ belän konkurs tämamlangaç söyläşep aldık.

- Erak aranı yakın itep kilgänsez. Yulıgız uñdımı?

- Bik tä uñdı, Allaga şöker. 23 bala alıp kildek. Iñ keçebezgä dürt yaş. Iñ ölkänebezgä - 17. Altı malay, kalgannarı kızlar. Allaga şöker, üzebezneñ rayonda zur avtobuslar bulmau säbäple Bolgarstan şähärennän avtobus yallap, märxämätle bändälär yardämendä ber kön aldan kilep cittek. Iñ berençe itep balalarıbıznı ekskursiya kıldırdık. Kol Şärif mäçetendä buldık. Menä bügen inde bik dulkınlanıp konkursta katnaştık. 23 baladan cidesenä büläk buldı. Bu bezneñ öçen bik zur şatlık. Uzgan el ber balabız urın alıp kaytkan ide. Eş urın aluda gına tügel, iñ möhime - menä balalar nikadär möselman yaştäşlären kürdelär, alar üzara tanışıp-aralaşıp kaytalar. Alarnı ber cirgä cıyu, dinebez turında kübräk belergä etärgeç yasau bik zur eş. Üzebezneñ märkäzebezne, mäçetlärne, möselmannarnıñ niçek yaşägännären kürdelär. Kazan xalkı törle millättän bulsa da üzara tatu ikänlekne toydılar.

- Bäygedä zur uñışlarga ireşü ukudan, tırışudan kilä. Samarada balalarga islam nigezlären niçek öyrätälär?

- Rayonıbızda 13 mäxällä. Şunıñ altısında yakşämbe mäktäpläre bar. Kayberläre aerım binalarga urnaşkan, kayberläre mäçetlärdä eşli. Atnaga ike kön- şimbä, yakşämbedä äti-äniläreneñ rizalıkları, üz ixtıyarları belän ukıylar. Bez inde başlangıç belem biräbez. Iñ berençe üzebezneñ garäp xäreflären, ata-babalarıbız mirasın, islam nigezlären, xäläl häm xaramnı aerırga, äxlakka öyrätäbez. Çönki bala “Ässälamügaläyküm!” - dip küreşergä, äti-änisenä xörmät kürsätergä, duslarına yaxşı mögällämädä bulırga tieş. Balalarıbıznı kiläçäktä faydalı bulsın dip tärbiyalärgä tırışabız.

- Kazanga alıp barırga alarnı saylap aldıgızmı?

- Saylıy başladık ta “Min barammı? Min barammı?” – dip sorau yaudırırga kereştelär. Arada berse kötep tora. “Sineñ dä barasıñ kiläme?”- digän idem dä başın aska iep, oyalıp kına: “Äye”,- dide. “Sine dä alıp baram”,- dip äytkäç, küzenä yaşlär tuldı. Ägär dä bez berärsen töşerep kaldırsak, ul balanıñ küñele räncep kalır dip kurıktık. Şuña kürä kısıgrak bulsa da teläkläre bulgan balalarnıñ barsın da alıp kilergä tırıştık.

- Konkursnı oeştıruçılarga nindi teläkläregez bar?

- Alga taba da mäxämätle bändälär tabılıp, menä şuşılay Rossiya külämendä uzdırırga nasıyp bulsın. Älmira abıstaebızga Allah tagın da şuşılay ilebezgä, millätebezgä xezmät itärgä ozın gomerlär, sälamätlek birsä ide. 10 gıynvar könne konkurs turında soraşu niyate belän Älmira apaga şaltıratkan idem. Ul dekabr aenda bilen sındırgan ikän, çirlägän vakıtı ide. Şuña da karamastan ütkäräm bu konkursnı dide. Üzendä şundıy köç tabıp, Allahı Tägaläneñ yardäme belän konkursnı uzdırdı. Bik zur räxmätlär añar.

Büläkkä laek buluçılar arasında dürt yaşlek Zamir da bar. Ul malaylar arasında «Ziräk bala» nominasiyasendä ciñde. Dürt yaşlek ziräk malay da, üz ulı häm başkalar öçen çın küñeldän şatlangan Gabdulla xäzrät tä häm, gomumän, Samaradan kilgän barlık balalar tugan yaklarına barı tik matur täesirlär belän yul tottılar... Sabıylar, yaşüsmerlär küñelen dinebezgä yakınaytuçı “Söembikä señelläre häm eneläre” bäygeseneñ çirattagısında katnaşırga dip tagın kilerlär äle, Alla boersa.

Bankomatlar komissiya turında xäbär itä başlıy

Kartoçkabız başka bankka karasa, terminaldan akça saldırganda komissiya alına. Xäzer Rossiyaneñ Üzäk bankı barlık kredit yortların bu turıda xäbär itärgä mäcbüriläde. Dimäk, tranzaksiyagä kadär ük klient komissiya külämen prosentlarda yä valyutalarda kürä alaçak. Üz bankomatıñnan faydalanu elekkeçä buşlay.

Rossiya bankı komissiya turında xäbär itelmäüne “Banklar häm bank eşçänlege turındagı” zakonnıñ 29 maddäsen bozu dip sanıy. Moña terminaldan faydalanganga kommissiya büläkläve bulmavı turında mäglümat citkerü dä kerä.

Kullanuçılarga uñay yakları artsa da, älege yañalıktan finans uçrejdenielär üzläre ber dä şat tügel. Xäzer akça saldırırga cıengan keşe komissiya summasın kürep, üz niyatennän baş tartırga da mömkin. Bu klientlarga bankomatlar arasınnan saylap alu mömkinlegen, ä banklar arasında köndäşlekne artaçak. “Yat” bankomattan akça alu kim digändä 100 sumga (1-1,2%) töşä.


Bankomatlar komissiya turında xäbär itä başlıy

Rossiya belän Törkiya arasında viza rejimı beterelä

Tizdän Törkiyagä cıenuçı rossiyalelärgä viza alırga, monıñ öçen 20 dollar tülärgä turı kilmiyaçäk. Uzgan el ike il citäkçelege imzalangan kileşü 16 apreldän üz köçenä kerä. Bu ike arada turistlar agımın arttıru öçen eşlängän.

Belgeçlär süzlärenä karaganda, viza almagan oçrakta çit il grajdanı bu ildä 30 köngä kadär tora ala. El dävamında ul san 180 könnän artmaska tieş.

Tatar tele kemgä kiräk?

Kazannıñ mäktäplärendä ukuçı balanıñ 600 anası RF neñ mägarif häm fän ministrına Tatarstan urta uku yortlarında tatar telen ukıtunı tuktatunı taläp itep xat yullagan.

Respublikadagı däülät telen ukıtuga karşı çıgarga änilärne ni mäcbür itkän soñ?


Añlaşıla ki, 1941-1945 el sugışı vakıtında kayberäülär faşist telen öyränüdän baş tarta torgan bulgan. Ä monda federativ däülätneñ iñ totırıklı, küpmillätle häm küpkonfessiyale, tolerant respublikası tugan telne ukıtuga karşı.

Häm mäsälä Respublikada tatar şigriyateneñ dahie Gabdulla Tukaynıñ 125 ellıgın bäyräm itü könnäre aldında kütärelüe aeruça ayanıç.

Minem öçen bu xat yazılu faktı bigräk tä teträndergeç buldı, çönki äle genä Kazaxstanda bötenläy başka väzgıyat kürep kayttım. Kazax tele üseştä. Keşelär kazax telendä kübräk söyläşä, aralaşa başlagan. Zamanında isä, kazax teleneñ xäle, tatar tele xälenä karaganda küpkä avırrak ide. Bügen inde balalar, yaşlär, kartlarnı äytäse dä yuk – irkenläp kazaxça söyläşälär. Kırık belän altmış arasındagı, “torgınlık” ellarında formalaşkan keşelärgä genä telne üzläşterü kıenrak birelä. Häm bolar barısı da rus yaki ingliz tele belän berlektä, çönki bu tellär häm kıtay tele kiläçäk telläre dip sanalalar. Ata-analar öçen balalarnı keçkenädän kazax telenä öyrätü möhim häm märtäbäle.

Tatarstannıñ rustelle vatandaşlarına gomere bue Kazaxstanda yaşägän, küptän tügel - 2010 elnıñ 13 dekabrendä vafat bulgan rus yazuçısı Ivan Pavloviç Çegolixin çın mägnäsendä ürnäk. Aña isän bulsa, näk bügen, berençe apreldä 84 yaş tulgan bulır ide. Ul şayarıp, minem familiyam Şahgali xanga barıp totaşa dip äytkäli ide. Ivan Pavloviç, Kazaxstan Parlamentınıñ senatorı bularak, kazax teleneñ Kazaxstanda däülät tele buluı härdaim yaklap kilde. Ul häm anıñ kebek rus mädäniyate ähelläre cirle xalık telenä teläkttäşlek belderälär, häm bez kazax teleneñ çäçäk atuın küräbez.

Inde şuşındıy Kazan äniläre arkasında bezne tugan telebezgä, zamanında tatarlar törki xalıklarnı ukıtıp yörgän kebek, kazax kardäşlärebez kilep öyrätäçäkme?

Rossiya Imperiyase rus bulmagan xalıklarnıñ üz tellärendäge mägarifenä karşı köräşmägän, tatarlar üzläre garäp, farsı tellären belüne kiräk dip sanagan, rus, fransuz tellären öyränergü omtılgan.

Bälki Rossiya prezidentınıñ Kazanda tatar telendäge çıgışı naçar ürnäk bulıp toradır? Ul anıñ öçen çit teldä yazılıp birgän tekstnı avırlık belän ukıdı. Şunnan hiç döres bulmagan näticä yasalganmı: imeşter, “üze” öçen dä tatar tele bik katlaulı, şuña kürä annan baş tartırga kiräk? Berdäm däülät imtixanın da rus telendä birelä. Tatarstannıñ Prezidentınnan häm Premer-ministrınnan alıp barlık çinovniklar härvakıt barı tik rus telendä çıgış yasıylar.

Bu 600 xatı Tatarstan häm RF vatandaşları öçen lakmus kägaze kebek. RF – federativ däülät, ul tatar telen ikençe däülät tele itep kabul itüe taläp itelä. Tatarstannıñ Prezidentı, Kabminı, Parlamentı, cirle xakimiyat organnarı respublikada real iketellelekne täemin itärgä tieş. Barlık çıgışlar tatar telendä bulsın, rus telenä çıgış yasauçı üze yaki maxsus tärcemäçe tarafınnan tärcemä itelep barılsın. Tatar telen belmägän Tatarstan vatandaşlarına telne öyränü öçen taşlamalı şartlar buldırılsın. Mondıy şartlar respublika tözelgän çorlarda bulgan da.

Böten keşelek dönyasınıñ dahie Gabdulla Tukay telen çın-çınlap üsterü eşen YuNESKO citäkçelegendä bar illär şagıyrneñ 125 ellıgın bilgeläp ütkän elda başlarga kiräk.

Yalgan päygambärlär süzlären dä iskä töşerep ütäsem kilä. Nikita Xruçev, KPSSnıñ üzäk komitetı berençe sekretare çagında beloruslarga: nikadär tizräk bez barıbız da rusça söyläşä başlasak, şulkadär tizräk kommunizm töziyaçäkbez – digän bulgan. Yazuçı häm säyasätçe Gayaz Isxakıy 200 eldan tatar tele betäçäk dip iglan itkän. Ä KPSSnıñ tatar obkomınıñ berençe sekretare Fikrät Tabeev 20 yözneñ 70 ellarında: “Kemgä kiräk sezneñ tatar telegez, 20 eldan anda söyläşüçe dä bulmas”, - dip äytkän.

Yuk, bulmas, yalgan päygambärlär häm telebezgä yasin çıgarga teläüçelär! Bezneñ tatar telebez bezgä kiräk häm kiräk bulaçak.

Läkin şunı istä totarga kiräk, yalgan päygambärlär häm säyasi avantyuristlar, alarnıñ uenı korbanı bulgan şul xatka kul kuyuçı 600 ana - xalkıbız eçendäge “bişençe” kolonna. Uyau bulıyk!

www.intertat.ru

Gali Çokrıy — islam dinen üsterügä öleş kertkän şäxes

Başkalabız Kazannıñ «Iman» üzägendä sufıyçı şagıyr, cämägat eşleklese, mulla Gali Çokrıynıñ tuuına 185 el tuluga bagışlangan iskä alu kiçäse uzdı. Väliulla xäzrät Yakupov tarafınnan oeştırılgan çarada din ähelläre häm Gali Çokrıynıñ icatın öyränüçe galimnär, şul isäptän studentlar da bar ide. Iskä alu kiçäse şagıyr ruxına Korän ukıp, doga kıludan başlandı.


«Gali Çokrıy — 19nçı yözneñ zur şäxese. Gadättä, anıñ icat yulın ike törkemgä bülälär: dönyavi original äsärlär häm dini original äsärlär. Gali Çokrıy islam mädäniyatında miras bulırlık tarixi yadkarlär saklap kaldırdı. Anıñ 4 tapkır xac kıluı bilgele. Ä ul zamanda xac kılu bik avır häm mäşäkatle bulgan. Ul vakıtta bügenge köndäge kebek xacga transport belän yörmägännär», - dip söyläde TDGPU tatar filologiyase fakultetı studentı Niyaz Sabircanov.

Anıñ süzen Kazan (Idel bue) federal universitetınıñ tatar ädäbiyatı kafedrası dosentı, filologiya fännäre kandidatı Ilham Gomärov dävam itte. Bilgele bulgança, Ilham Gomärov — Gali Çokrıy icatın tiränten öyränüçe galimnärneñ berse. «Gali Çokrıy Başkortstannıñ Täteşle rayonı Iske Çokır avılında mulla gailäsendä tua. Anıñ çın iseme — Möxämmätgali Gabdessalix ulı Köekov (Kiekov). Ä Çokrıy täxällüsen ul avılınıñ isemennän algan. Çokrıynıñ islam dinen taratuda öleşe gayat zur. Ul zamanında törle mädräsälärdä ukıy, annan soñ mäçet aça häm 1852 eldan üz avıllarında mulla vazifaların üti», - dip söyli Ilham Gomärov.

Anıñ süzlärençä, Gali Çokrıy aldıngı karaşlı şäxes bulgan, şuña kürä annan könläşüçelär dä bulmagan tügel. Anı xätta mulla urınınnan töşergännär, ämma yaklauçıları yardäme belän Çokrıy yanä mulla eşenä kereşä. Märfuga isemle kızga öylänep, 5 ul häm 3 kız tärbiyaläp üsterälär. Anıñ barlık balaları da tarix belän kızıksına, aeruça Garifulla isemlese bay belemgä iya bula.

Çokrıynıñ üze isän çagında uk 11 kitabı dönya kürä. Alar arasında «Därri Gali», «Şämg äz-zıya», «Näsim äs-saba», «Zamme nazıyr», aerım dini kitaplar bar. Ul Kazannı maktap, aña bagışlap «Mädxe Kazan» isemle mädxiya yaza. «Anıñ icatında maktau belän sugarılgan äsärlär genä tügel, näfrät belän yazılgannarı da bar. Äytik, ul Aksak Timerne tänkıytläp yaza. Ul anı möselman dönyasın totkarlauçı, artka çigerüçe dip atıy. Şul uk vakıtta Aksak Timerne yaklauçılar da tabıla. Çokrıy şulay uk Bolgar şäexlären maktıy, çigü sängatenä igtibar itä. Anıñ şigriyatkä genä tügel, prozaga kertkän öleşe dä zur. Ul üzeneñ xacga baruın surätli, ä aeruça xiskä birelgän urınnarda şigri yullar belän yaza. Bu äsärdä şagıyrneñ Rossiya ilenä mönäsäbäte kürsätelä. Uñay yaktan, älbättä. Ul: «Rossiya — urtak Vatanıbız», dip yaza», - dide I.Gomärov.

«Kızganıç, Gali Çokrıy isemen älegä bik az keşe belä. Anıñ şäxesen cämägatçelekkä citkerergä kiräk. Şagıyrneñ şundıy köçle, tirän eçtälekle äsärläre buluın din ähelläre dä, ädäbiyat belgeçläre dä belep betermi. Ä bit ul din başlangıçında torgan, möselmannarnı kütärgän, şäkertlär ukıtıp, yaş mullalar äzerlägän. Gali Çokrıy isemen, hiçşiksez, tanıtırga kiräk häm bez bu yunäleştä alga taba da eşläyaçäkbez», - dide Väliulla xäzrät Yakupov.

Gali Çokrıy Başkortstanda tuganlıktan, anıñ milläte turında küp bäxäslär buldı. Tarix belgeçe Nail Garipov fikerençä, Başkortstannıñ Täteşle rayonında yaşäüçelärneñ barısı da diyarlek tatar bulgan, şuña kürä Gali Çokrıy da — tatar. «Başkortlar anı başkort dip sanıy, ä menä tatarlar — tatar-başkort dip äytä. Niçek kenä bulmasın, Gali Çokrıy — tatar häm başkort ädäbiyatın üsterüdä zur öleş kertkän kiñ kırlı şäxes», - dide Ilham Gomärov.

Iskä alu kiçäsendä Gali Çokrıynıñ 190 ellıgın tugan cirendä ütkärü täkdime yañgıradı. Bıel başkalada Islam dinen räsmi kabul itüne zurlap bilgeläp ütärgä cıenalar. Ul çarada Gali Çokrıynıñ Bolgarga bagışlangan şigırlären dä söylärgä kiräk, digän fiker äytelde.